Pieter Buisman, Jesper Stuyling de Lange
Er stroomt meer geld door de wijk dan wij denken. Hervormingen en decentralisaties bij wonen, werk, inkomen, welzijn en zorg dwingen deze geldstromen scherper in het vizier te krijgen. Een verkenning in de wijk Ruwaard in Oss laat zien hoe omvangrijk deze geldstromen zijn. Meer sturing op lokaal niveau zal het rendement uit deze geldstromen vergroten.
De stedelijke vernieuwing schuift langzamerhand op naar de wijken uit de jaren ‘70 en ‘80. Nu rijk en gemeenten hiervoor de middelen niet meer hebben en het investe- ringsvermogen van woningcorporaties sterk is beperkt, zal die vernieuwing uit het vermogen van de wijken zelf moeten komen. Dat vermogen wordt nog onvoldoende onderkend. De blik van betrokken partijen als gemeenten, corporaties en zorginstellingen reikt veelal niet verder dan het eigen domein en het stelsel waarbinnen men moet handelen. Optimalisering zoekt men vooral binnen het eigen werkveld. Dat geldt ook voor de beleidssectoren binnen een gemeente. De voordelen over de grenzen van de eigen sector heen worden niet gezien, ook omdat het eigen belang er niet altijd direct mee gediend is. Een gezamenlijk inzicht in elkaars geldstromen helpt dat verengde blikveld te verruimen en het verborgen vermogen van de wijk zichtbaar te maken.
Vooral die geldstromen zijn onderzocht die lokaal beïnvloedbaar zijn en relevant voor betrokken partijen. Directe gegevens op wijkniveau bleken nauwelijks beschikbaar. In veel gevallen is daarom een indirec- te benadering gevolgd en gebruik gemaakt van cijfers uit verschillende jaren en landelijke statistieken. Het onderzoek moet daarom gezien worden als een eerste verkenning die een indicatie geeft van de omvang en de onderlinge verhoudingen. Met deze pragmatische insteek zijn de geldstromen onderzocht op de thema’s inkomen, leef- baarheid en openbare ruimte, wonen, welzijn en zorg, energie en water, en communicatie.
Als casus is de wijk Ruwaard gekozen, een wijk uit de jaren ‘60 en ‘70 waar vanuit verschillende perspectieven de komende jaren investerin- gen noodzakelijk zijn. Ruwaard is een typische ’doorzon’-wijk, ruim aangelegd en opgebouwd uit verschillende buurten, elk met een eigen, doorgaans eenvormige opzet. De bevolking van bijna 13.500 inwoners is aan het vergrijzen. De sociaal-economische positie zit onder het Osse gemiddelde. Tussen de buurten onderling bestaan echter grote verschillen. Van de bijna 6.000 woningen is driekwart grondgebonden en ruim de helft koop. Er staan riante vrijstaande villa’s, maar ook de goedkoopste sociale huurwoningen van Oss.
VEEL GELD IN EEN COMPLEX NETWERK
Met 259 miljoen euro vormt ’inkomen uit werk’ de grootste geld- stroom die de wijk binnenkomt en de voornaamste bron van de beste- dingen binnen en buiten de wijk. Op de overige onderzochte geldstro- men gaat ruim 66 miljoen euro de wijk in en 64 miljoen euro de wijk uit. De inkomende stroom (exclusief inkomen uit werk) komt voor 80% van het rijk en bestaat vooral uit uitkeringen; 15% komt van de gemeente en bestaat uit uitkeringen, beheer en onderhoud en onder- steunende activiteiten. De uitgaande stroom komt vrijwel geheel van de bewoners en woningeigenaren in de wijk. De grootste ontvangers zijn de zorgverzekeraars, de woningcorporatie, de energieleveranciers en de hypotheekverstrekkers, elk goed voor een aandeel van 20-25%.
Bij de inkomende stromen valt vooral de grote omvang op van de stro- men uit het sociale domein. Jaarlijks komt 36 miljoen euro de wijk binnen aan aan inkomen gerelateerde uitkeringen. Deze stroom gaat naar bij benadering 40% van de huishoudens. In 2010 betrof dat 890 AOW-uitkeringen, 290 bijstandsuitkering, 980 uitkeringen vanwege arbeidsongeschiktheid en 330 vanwege werkloosheid. Bij zorg en wel- zijn gaat het om ruim 19 miljoen euro. Daarvan komt 2,6 miljoen van de gemeente vanuit de WMO in de vorm van zorg in natura en per- soonsgebonden budget. Het overige komt van het rijk via de AWBZ: bijna 9,4 miljoen voor intramurale zorg (binnen en buiten de wijk) en 7,4 miljoen voor extramurale zorg.
Lees het volledige artikel in de PDF-versie
Zie ook de presentaties Geldstromen door de wijk
Publicatiedatum:
augustus 2014
Gepubliceerd in:
Tijdschrift voor de Volkshuisvesting